قاتل خاموش زیر  پوست مازندران

شهرام سوادکوهی | ساری-خبرنگار:


بسیج ملی کنترل فشار خون از 27 اردیبهشت همزمان با روز جهانی فشار خون در ایران به شکل یک پویش سراسری آغاز به کار کرده و تا 15 تیر قرار است این پویش ادامه داشته باشد؛ پویشی که در آن از همه افراد بالای 30 سال و زنان باردار دعوت می‌شود تا با حضور در مراکز درمانی و پایگاه‌های سلامت، فشار خون خود را کنترل و ثبت کنند تا در صورت نیاز برای کنترل این بیماری اقدام شود. این پویش از 27 اردیبهشت در مازندران نیز آغاز به کار کرده است.

به گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران، ایجاد حساسیت در جامعه برای اندازه‌گیری و کنترل و درمان فشار خون هدف اصلی این پویش سراسری است. دکتر «سید عباس موسوی» با تاکید بر این‌که باید برای اجرای این قبیل طرح‌ها برنامه‌های مناسبی داشته باشیم تا اقشار بیشتری از جامعه را زیر پوشش قرار دهد، گفت: هدف نهایی ما شناسایی 100 درصدی مبتلایان به فشار خون در استان است که در این زمینه باید از تمام ابزار و تجهیزات و توانمندی‌های دانشگاه علوم پزشکی و نهادهای دیگر بهره بگیریم.


روش شرکت در پویش

وی با اشاره به نقش و اثرگذاری بیماری فشار خون بالا در بروز سکته‌های قلبی و مغزی و مرگ زودرس، بیان کرد: در این طرح همه افرادی که پیش از تاریخ 29 اسفند 1368 به دنیا آمدند می‌توانند با مراجعه به پایگاه‌های سلامت و ایستگاه‌‌های موقت یا از طریق وب‌سایتwww.salamat.gov.irاز وضعیت فشارخون خود مطلع شوند.

این مسئول ادامه داد: ثبت اطلاعات بسیج ملی فشار خون در سامانه الکترونیک به 3 روش خوداظهاری، ثبت اطلاعات در ایستگاه‌های اندازه‌گیری فشارخون و ثبت اطلاعات در واحدهای ارائه‌دهنده خدمات بهداشتی انجام می‌شود. پذیرش افراد ساکن روستا در خانه‌های بهداشت و افراد ساکن شهر در پایگاه‌های سلامت و مراکز خدمات جامع سلامت مجری طرح انجام می‌شود. اطلاعات در سامانه یکپارچه بهداشت «سیب» در خانه بهداشت، پایگاه سلامت یا مراکز خدمات جامع سلامت از طریق پرسشگری ثبت خواهد شد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران درباره شیوه اجرای این طرح در استان گفت: طرح پایش کنترل فشار خون طرحی 2 مرحله‌ای است که مرحله نخست آن شامل آموزش و اطلاع‌رسانی از 27 اردیبهشت آغاز شده و تا پایان برنامه که 17 خرداد پیش‌بینی شده ادامه دارد. از 17 خرداد تا 15 تیر نیز مرحله دوم طرح که غربالگری است، آغاز می‌شود. در این مرحله ارزیابی و شناسایی سپس مراقبت از بیماران مبتلا به فشارخون بالا در شبکه‌های بهداشتی، درمانی در قالب برنامه خطرسنجی قلبی، عروقی انجام می‌شود.


افزایش ابتلا به فشار خون در ایران

افزایش بیماری‌های قلبی، سکته‌های قلبی و مغزی، بیماری‌های کلیوی، آسیب‌ اندام‌های حیاتی و در نهایت مرگ زودرس از پیامدهای این بیماری خطرناک هستند که با برخی بی‌توجهی‌ها مانند مصرف دخانیات و الکل، مصرف غذاهای چرب و شور، مصرف نکردن میوه و سبزی، کم‌تحرکی، استرس و چاقی تشدید می‌شود؛ این در حالی است که همه این عوامل به سادگی و با مراعات کردن برخی مسائل قابل کنترل هستند.

فشار خون بالا که از آن با نام قاتل خاموش نیز نام برده می‌شود، به یکی از معضلات اصلی حوزه سلامت در جهان تبدیل شده است. طی سال‌های اخیر تعداد افراد مبتلا به فشار خون در سراسر دنیا افزایش چشمگیری یافته است. به‌ویژه در کشورهای آمریکا، چین، هند، اندونزی و روسیه که روی هم افزون بر نیمی از مبتلایان به فشار خون بالا را در خود جای داده‌اند. وضعیت رو به افزایش تعداد مبتلایان به فشار خون بالا در ایران نیز مشاهده می‌شود. 

در حال حاضر بر اساس آمارهای دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، از هر 5 ایرانی بزرگسال که شامل جمعیت بالای 15 سال می‌شود، یک نفر فشار خون بالا دارد. به عبارتی دیگر دست‌کم 20 درصد جمعیت بزرگسال ایران دچار فشار خون بالا هستند.


فشار خون در مازندرانی‌ها

قاتل خاموش هر سال در ایران حدود 97 هزار نفر را به کام مرگ می‌کشاند. پیش‌بینی می‌شود حدود 15 میلیون ایرانی به فشار خون بالا مبتلا باشند که 60 درصد آنها از بیماری خود اطلاعی ندارند، اما قسمت نگران‌کننده این بیماری برای مازندران آنجاست که میانگین ابتلا به فشار خون بالا در این استان بسیار بالاتر از میانگین کشور است. بر اساس آمارهای دانشگاه علوم پزشکی مازندران و به گفته معاون بهداشتی این دانشگاه، مازندران در حال حاضر ششمین استان در زمینه ابتلا به فشار خون در جمعیت بالای 18 سال کشور است. 

«محسن اعرابی» با بیان این‌که 33 درصد از جمعیت حدود 3 میلیون و 100 هزار نفری مازندران به فشار خون بالا مبتلا هستند، گفت: خطرناک‌تر این‌ است که یک‌سوم جمعیت استان هم در معرض ابتلا به فشار خون قرار دارند. به عبارت دیگر دوسوم جمعیت مازندران به نوعی با فشار خون بالا در ارتباط هستند. وی افزود: با تلاش‌های انجام شده توسط دانشگاه علوم پزشکی، 55 درصد از بیماران مبتلا به فشار خون در مازندران زیر پوشش خدمات کنترلی و درمانی قرار دارند و 60 درصد بیماران هم شناسایی شدند.


چاقی؛ میانبر ابتلا به فشار خون بالا

هر چند که برنامه‌ریزی‌ها و پوشش‌های دانشگاه علوم پزشکی مازندران سبب شده میانگین ارائه خدمات به مبتلایان به فشار خون و کنترل این بیماری نسبت به میانگین کشوری وضعیت بهتری داشته باشد، اما رتبه اول چاقی مازندرانی‌ها در کشور نگرانی بابت احتمال افزایش مبتلایان به این بیماری در استان را بیشتر می‌کند. 

مازندرانی‌ها بر اساس آمار مرکز تحقیقات بیماری‌های غیرواگیر پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران، چاق‌ترین مردم ایران هستند. متاسفانه چاقی به عنوان یکی از عوامل اصلی فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان هم به شکل گسترده‌ای شایع است. تا جایی که رتبه نخست چاقی کودکان و نوجوانان کشور نیز در اختیار مازندران است که با توجه به در سن رشد بودن این نسل، احتمال بیشتر شدن آمار مبتلایان به فشار خون در استان افزایش می‌یابد.


استقبال از مرگ با فشار خون بالا

وضعیت جسمی شهروندان در استان سبب شده که میزان ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و برخی بیماری‌های دیگر چشمگیر و قابل توجه باشد. بر اساس آمارها مازندرانی‌ها در ابتلا به دیابت نیز بین 10 استان بالای جدول دیابت کشور قرار دارند. پیامد این وضعیت هم مرگ‌های پرتعداد ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی در مازندران است. 

بر اساس آمارهای رسمی، نزدیک به نیمی از مرگ‌ها در استان ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی است که با رعایت برخی نکات از جمله کنترل فشار خون قابل پیشگیری هستند، اما بی‌توجهی به کنترل فشار خون در مازندران و مواردی مانند چاقی، پرخوری، سبک نامناسب تغذیه و کم‌تحرکی سبب شده که همچنان فشار خون بالا در مازندران قربانی بگیرد و بر تعداد افراد مبتلا به این بیماری خطرناک و کشنده روز به روز افزوده شود. اجرای پویش بسیج ملی کنترل فشار خون فرصت مناسبی برای آگاهی از شرایط فشار خون و کنترل آن است.